Ogólne wprowadzenie do Mszału Rzymskiego WWW / PDF
Liturgiczna Służba Ołtarza jest wspólnotą, której działalność w parafii wyraża się przede wszystkim w posłudze podczas mszy świętych, nabożeństw i innych celebracji. Poprzez swoją postawę, gesty, czytanie Słowa Bożego oraz spełnianie wielu funkcji liturgicznych członkowie tej wspólnoty przyczyniają się do pełniejszego przeżywania sakramentów przez zgromadzonych wiernych.
Celebracja Eucharystii jest czynnością Chrystusa i Kościoła, czyli świętego ludu zjednoczonego i zorganizowanego pod zwierzchnictwem biskupa.
Należy ona do całego Ciała Kościoła, ujawnia je i na nie oddziałuje; poszczególnych zaś jego członków dotyczy w różny sposób, zależnie od zróżnicowania stanów, funkcji i aktualnego uczestnictwa. W ten sposób lud chrześcijański, „rodzaj wybrany, królewskie kapłaństwo, lud święty, naród nabyty” ujawnia swoją zwartą i hierarchiczną strukturę. Wszyscy więc, czy to wyświęceni szafarze, czy to świeccy wierni, pełniący swój urząd posługi lub swoją funkcję, winni wykonywać tylko to wszystko, co do nich należy. (OWMR nr 91)
Czytaj: Wskazania Episkopatu Polski po ogłoszeniu nowego wydania ogólnego wprowadzenia do Mszału Rzymskiego
● Funkcje wynikające z sakramentu święceń (1536 KKK)
Biskup (święcenia episkopatu / sakra biskupia)
Wszelką prawowitą celebracją Eucharystii kieruje biskup osobiście albo przez prezbiterów, swoich współpracowników.
Kiedy biskup uczestniczy we mszy świętej, na której jest zgromadzony lud, wypada, aby on sam celebrował Eucharystię i zespolił ze sobą w świętej czynności prezbiterów jako koncelebransów. Dzieje się tak nie dla powiększenia zewnętrznej okazałości obrzędu, lecz celem ukazania w jaśniejszym świetle misterium Kościoła, „sakramentu jedności”.
Jeśli zaś biskup nie celebruje Eucharystii, lecz powierza to komuś innemu, wtedy wypada, aby ubrany w albę oraz stułę i kapę, oraz mając krzyż noszony na piersiach, przewodniczył Liturgii Słowa i pod koniec mszy świętej udzielił błogosławieństwa.
Prezbiter (święcenia prezbitereatu / powszechnie nazywane: święcenia kapłańskie)
Także prezbiter, który na mocy święceń posiada w Kościele świętą władzę składania Ofiary w osobie Chrystusa, na tejże podstawie przewodniczy tu i teraz zgromadzonemu ludowi, kieruje jego modlitwą, głosi mu orędzie zbawienia oraz jednoczy ze sobą lud w składaniu Ofiary Bogu Ojcu przez Chrystusa, w Duchu Świętym; rozdaje braciom Chleb życia wiecznego i razem z nimi go spożywa. Kiedy więc celebruje Eucharystię, winien służyć Bogu i ludowi z godnością i pokorą, a sposobem zachowania się i wypowiadania Bożych słów ukazywać wiernym żywą obecność Chrystusa.
Diakon (święcenia diakonatu)
Na mocy przyjętych święceń diakon zajmuje pierwsze po prezbiterze miejsce wśród tych, którzy pełnią posługę w celebracji Eucharystii. Święty stan diakonatu już od czasów apostolskich cieszył się w Kościele wielkim szacunkiem. We Mszy świętej diakon wykonuje właściwe mu funkcje: głosi Ewangelię, niekiedy przepowiada słowo Boże, wygłasza intencje modlitwy powszechnej, pomaga kapłanowi, przygotowując ołtarz i usługując przy sprawowaniu Ofiary, rozdziela wiernym Eucharystię, zwłaszcza pod postacią wina, a niekiedy także wzywa lud do wykonywania pewnych gestów i przyjmowania postaw ciała.
● Funkcje wynikające z ustanowienia
Akolita (posługa akolitatu)
Akolita jest ustanowiony po to, aby usługiwał przy ołtarzu oraz pomagał kapłanowi i diakonowi. Przede wszystkim ma przygotowywać ołtarz i naczynia liturgiczne oraz w razie potrzeby rozdawać wiernym Eucharystię, której jest szafarzem nadzwyczajnym. W posługiwaniu przy ołtarzu akolita ma właściwe mu funkcje (por. nry 187-193), które on sam winien pełnić.
Lektor (posługa lektoratu)
Lektor jest ustanowiony do wykonywania czytań z Pisma Świętego, z wyjątkiem Ewangelii. Może on podawać intencje modlitwy powszechnej, a gdy nie ma psałterzysty, może również wykonać psalm między czytaniami. W celebracji eucharystycznej lektor ma właściwą mu funkcję (por. nry 194-198), którą on sam winien pełnić.
● Pozostałe funkcje
Ministrant
Gdy nie ma ustanowionego akolity, do posługiwania przy ołtarzu oraz do pomocy kapłanowi i diakonowi mogą być upoważnieni świeccy ministranci, którzy noszą krzyż, świece, kadzielnicę, chleb, wino, wodę lub też zostają wyznaczeni do rozdzielania Komunii Świętej jako szafarze nadzwyczajni. – patrz menu: Posługa asysty męskiej
Gdy nie ma ustanowionego lektora, do wykonywania czytań z Pisma świętego winny być upoważnione inne osoby świeckie, nadające się do pełnienia tej funkcji i starannie przygotowane, ażeby wierni, słuchając natchnionych czytań, przejęli się żywą miłością Pisma świętego.
Psałterzysta
Zadaniem psałterzysty jest wykonywanie psalmu lub innej pieśni biblijnej zamieszczonej między czytaniami. Aby psałterzysta mógł poprawnie pełnić swoją funkcję, powinien koniecznie posiąść sztukę wykonywania psalmodii oraz zdobyć umiejętność prawidłowej wymowy i dykcji.
Chór – Schola liturgiczna
Wśród wiernych odrębną funkcję liturgiczną pełni zespół śpiewaków lub chór, którego zadaniem jest należyte wykonywanie przeznaczonych dla niego części oraz troska o to, aby wierni brali czynny udział w śpiewie. Uwagi dotyczące chóru odnoszą się również, z zachowaniem odpowiednich zmian, do wszystkich wykonawców muzyki, a szczególnie do organisty.
Kantor (organista i/lub dyrygent chóru/scholi)
Powinien być również kantor albo organista (dyrygent chóru), który by podtrzymywał śpiew całego ludu i nim kierował. Co więcej, gdy nie ma chóru, kantor winien czuwać nad wykonaniem poszczególnych śpiewów; wierni uczestniczą w śpiewie części, które do nich należą.
Ceremoniarz (mistrz ceremonii)
Wypada, aby przynajmniej w katedrach i w większych kościołach był odpowiednio przygotowany mistrz ceremonii, który by się troszczył o należytą organizację czynności liturgicznych oraz o wykonywanie ich przez wyświęconych szafarzy i przez wiernych świeckich w sposób godny, w należytym porządku i pobożnie.
● Funkcje liturgiczne pełnią także:
-
Zakrystian, który starannie przygotowuje księgi liturgiczne, szaty i wszystkie inne przedmioty konieczne w celebracji Mszy świętej.
-
Komentator, który za pomocą objaśnień i pewnych pouczeń wprowadza wiernych w liturgię i przygotowuje ich do lepszego jej zrozumienia. Uwagi podawane przez komentatora powinny być starannie przygotowane, zwięzłe i jasne. Podczas pełnienia swej funkcji komentator stoi w odpowiednim do tego miejscu, mając przed sobą wiernych, ale nie na ambonie.
-
Pomocnicy, którzy w kościelę zbierają kolekta (łac. collecta – składka, zbiór).
-
Porządkowi, którzy w pewnych krajach przyjmują wiernych w drzwiach kościoła, wskazują im właściwe miejsca (w Polsce, gdy są szczególne uroczystości z udziałem zaproszonych gości) i utrzymują porządek w czasie procesji.
● Funkcje Ludu Bożego
Podczas sprawowania mszy wierni tworzą świętą społeczność, lud nabyty przez Boga i królewskie kapłaństwo, aby dziękować Bogu, składać w ofierze niepokalaną Hostię, nie tylko przez ręce kapłana, lecz także razem z nim, i uczyć się ofiarowania samych siebie. Niech się tedy starają okazywać to przez głęboką pobożność i miłość względem braci uczestniczącychw tej samej celebracji. Niechaj się też wystrzegają wszelkiego indywidualizmu i podziału, pamiętając o tym, że mają wspólnego Ojca w niebie i że wobec tego wszyscy wzajemnie dla siebie są braćmi.
Niech tworzą jedno ciało, kiedy słuchają słowa Bożego, czy też biorą udział w modlitwach i w śpiewie, a szczególnie kiedy wspólnie składają ofiarę i wspólnie przystępują do stołu Pańskiego. Jedność tę pięknie ukazuje wspólne zachowywanie tych samych gestów i postaw ciała.
Niech zatem wierni z radością służą Bożemu ludowi, ilekroć się ich zaprasza do pełnienia jakiejś szczególnej posługi lub funkcji liturgicznej.
Podkomisja ds. Służby Liturgicznej działająca w strukturach Komisji ds. Kultu Bożego i Dyscypliny Sakramentów Konferencji Episkopatu Polski zaleca, aby poszczególne zadania w czasie Eucharystii i innych celebracji liturgicznych wykonywały trzy grupy osób.
● Słudzy ołtarza i darów ofiarnych
Wśród wiernych świeckich, posługujących w liturgii, ważną grupę stanowią ci, którym powierzona została odpowiedzialność za dary ofiarne, szczególnie dary chleba i wina. Zadanie to podejmują dwa zespoły. Jeden posługuje poza prezbiterium, a drugi przy ołtarzu.
Zespół posługujący poza prezbiterium stanowią osoby odpowiedzialne za przygotowanie chleba i wina oraz wody i przyniesienie ich w procesji do ołtarza. Znaki te są wyróżnione w celebracji Eucharystii. Chleb będzie przeminiony w Ciało Pana, a wino, do którego dolewa się wodę, zostanie przemienione w Krew Chrystusa. Do tego zespołu posługujących mogą należeć dzieci, młodzież i dorośli. Zostaje im powierzona jedna z najbardziej zaszczytnych funkcji liturgicznych, jaką jest przyniesienie do ołtarza owoców ziemi i pracy rąk ludzkich, które zostaną przemienione w Ciało i Krew Chrystusa.
Drugi zespół, odpowiedzialny za dary chleba i wina, posługuje przy ołtarzu. Jego członkowie pomagają kapłanowi przyjąć przynoszone dary, a jeśli nie są one przyniesione w procesji, to sami je przynoszą, poza zakończeniu modlitwy powszechnej, z miejsca, na którym zostały przygotowane i przekazują je kapłanowi. Ta prosta czynność należy do najbardziej wyróżnionych zadań akolitów i ministrantów. Powinni ją spełniać ze świadomością, że mają swoją cząstkę odpowiedzialności za chleb, który stanie się Ciałem Chrystusa i wino, które stanie się Jego Krwią.
Zespół posługujący przy ołtarzu – akolici i ministranci – podejmuje także odpowiedzialność za znaki światła i krzyża, wody i kadzidła, dzwonków, mitry i pastorału. Oni troszczą się także o szaty i naczynia liturgiczne, księgi i mikrofon, patenę i inne rzeczy potrzebne do celebracji liturgii.
„Na początku Liturgii eucharystycznej przynosi się do ołtarza dary, które staną się Ciałem i Krwią Chrystusa.
Najpierw przygotowuje się ołtarz, czyli stół Pański, będący ośrodkiem całej Liturgii eucharystycznej, gdy umieszcza się na nim korporał, puryfikaterz, mszał i kielich, chyba że przygotowuje się go przy kredensie.
Następnie przynosi się dary na ofiarę: godne uznania jest, jeśli wierni przynoszą chleb i wino, które przyjmuje od nich kapłan albo diakon, aby je następnie złożyć na ołtarzu. Chociaż wierni tak jak dawniej nie składają już chleba i wina przeznaczonych do liturgii ze swoich własnych darów, obrzęd przyniesienia ich do ołtarza zachowuje swoją wymowę i duchowe znaczenie.
Pożądane jest także przynoszenie przez wiernych lub zbieranie w kościele pieniędzy albo innych darów przeznaczonych na potrzeby ubogich lub kościoła; składa się je w odpowiednim miejscu obok stołu eucharystycznego” (OWMR 73).
● Słudzy słowa i modlitwy
Osoby, które rozeznają powołanie do służenia Bogu przez słowo i modlitwę są zaproszone do spełniania w liturgii trzech funkcji: czytania słowa Bożego, odczytywania wezwań modlitwy powszechnej, a także wygłaszania komentarzy, jeśli są one przewidziane.
Każde z tych zadań może wykonywać lektor, ale we wspólnocie parafialnej należy dążyć do tego, aby powstawały trzy zespoły osób, wykonujących poszczególne zadania w czasie Eucharystii i innych celebracji liturgicznych. Błogosławieństwem dla wspólnoty jest grupa lektorów, grupa modlitewna i grupa komentatorów. Pełniona przez nich funkcja liturgiczna jest uwieńczeniem zaangażowania danego człowieka we wspólnocie. Każdą z nich mogą spełniać zarówno mężczyźni jak i kobiety.
„Główną cześć Liturgii słowa stanowią czytania wzięte z Pisma Świętego oraz wykonywane między nimi śpiewy; homilia zaś, wyznanie wiary i modlitwa powszechna, czyli modlitwa wiernych, są rozwinięciem i zakończeniem Liturgii słowa. W czytaniach bowiem, które homilia wyjaśnia, Bóg przemawia do swego ludu, ujawnia misterium odkupienia i zbawienia oraz dostarcza wiernym duchowego pokarmu; sam Chrystus przez swoje słowo jest obecny pośród wiernych” (OWMR 55).
● Słudzy śpiewu i muzyki
Śpiew i muzyka są obecne w całej celebracji liturgicznej. Stanowią jej integralną część. Wyrażają wiarę uczestników, jednoczą ich w modlitwie i przyczyniają się do bardziej uroczystego charakteru celebracji.
Należy dążyć do tego, aby we wspólnocie, która gromadzi się na Eucharystię, wszystkie funkcje, mające charakter śpiewu lub muzyki, były wykonywane przez osoby odpowiednio do tego przygotowane. Służba przez śpiew to szeroka przestrzeń zaangażowania dzieci, młodzieży i dorosłych. Powinni oni służyć darem, jaki od Boga otrzymali.
„Należy przywiązywać wielką wagę do śpiewu w celebracji Mszy świętej, z uwzględnieniem mentalności ludów i możliwości każdego zgromadzenia liturgicznego. Chociaż nie zawsze jest konieczne, np. we mszach codziennych, stosowanie śpiewu we wszystkich częściach z natury swej przeznaczonych do śpiewu, ze wszech miar należy dbać o to, by nie zabrakło śpiewu usługujących i ludu podczas mszy świętych celebrowanych w niedziele i nakazane święta” (OWMR 40).
/ kdspl.pl /
